Soms lijkt het alsof de pijn zich herhaalt.
Mensen die in hun jeugd trauma hebben meegemaakt, lopen vaker risico om later opnieuw slachtoffer te worden van geweld, misbruik of verwaarlozing. Dit fenomeen heet revictimisatie. Het kan voelen alsof er een soort onzichtbaar patroon meespeelt alsof trauma’s uit het verleden de deur openen naar nieuw leed.
Revictimisatie betekent dat iemand die eerder slachtoffer was van een ingrijpende gebeurtenis, opnieuw slachtoffer wordt. Dit gebeurt vaker dan we misschien zouden denken. Uit recente meta-analyses blijkt dat mensen met een traumageschiedenis een verhoogd risico hebben om nog eens slachtoffer te worden, of dat nu gaat om mishandeling, seksueel geweld, emotionele verwaarlozing of relationele uitbuiting.
Het is belangrijk om te weten dat dit niet de schuld is van het slachtoffer. Revictimisatie is geen keuze, maar een complex samenspel van psychologische, sociale en soms maatschappelijke factoren.
Onderzoekers noemen verschillende factoren die het risico vergroten:
- Verminderde grenzen – Wie op jonge leeftijd trauma ervaart, kan moeite hebben met het herkennen of aangeven van persoonlijke grenzen.
- Herkenning en vertrouwdheid – Soms voelt een ongezonde of gevaarlijke situatie paradoxaal genoeg ‘bekend’, waardoor men er sneller in terechtkomt.
- Negatief zelfbeeld – Traumatische ervaringen kunnen leiden tot gevoelens van schuld, schaamte of minderwaardigheid, waardoor men kwetsbaarder wordt voor misbruik.
- Maatschappelijke context – Slachtoffers krijgen niet altijd de juiste bescherming, steun of geloofwaardigheid, waardoor de kans op herhaling groter wordt.
Het doorbreken van revictimisatie vraagt om bewustwording en steun. Zowel slachtoffers zelf als hun omgeving en hulpverleners spelen hierin een rol.
- Herkennen van patronen – Inzicht in je eigen kwetsbaarheden en valkuilen kan een eerste stap zijn om uit herhalingen te breken.
- Veiligheid zoeken – Praktische steun, zoals veilige woonplekken, juridische bescherming en betrouwbare netwerken, kan letterlijk levensreddend zijn.
- Therapie en begeleiding – Trauma-gerichte behandelingen kunnen helpen om grenzen, zelfvertrouwen en weerbaarheid te versterken.
- Ondersteunende relaties – Vrienden, familie of lotgenoten kunnen het verschil maken door er simpelweg te zijn, zonder oordeel.
Revictimisatie raakt niet alleen de persoon die opnieuw slachtoffer wordt, maar ook diens omgeving en de samenleving als geheel. Door de patronen beter te begrijpen en bespreekbaar te maken, kunnen we bijdragen aan meer veiligheid, erkenning en herstel.
Iedereen verdient een leven waarin het verleden niet steeds weer in het heden binnendringt. Bewustzijn over revictimisatie is een stap richting die vrijheid.
Drie praktijkvoorbeelden
- Karin (38)
Karin groeide op in een onveilig gezin, waar ze als kind vaak te maken had met lichamelijke mishandeling. Als volwassene belandde ze in een relatie waarin haar partner verbaal en later ook fysiek gewelddadig werd. Voor Karin voelde dit aanvankelijk niet vreemd, ze herkende de dynamiek onbewust van vroeger. Pas toen een vriendin ingreep, realiseerde ze zich dat dit níet normaal was en dat ze opnieuw slachtoffer was geworden. - Jamal (27)
Jamal werd als tiener gepest en seksueel misbruikt door iemand die hij vertrouwde. Jaren later, tijdens zijn studententijd, kwam hij in aanraking met een werkgever die misbruik maakte van zijn onzekerheid en afhankelijkheid. Jamal had moeite om zijn grenzen te bewaken en raakte opnieuw verstrikt in een situatie van uitbuiting. Met therapie leerde hij om signalen van manipulatie eerder te herkennen. - Marijke (54)
Marijke verloor op jonge leeftijd haar vader door suïcide. Ze leerde al vroeg om haar emoties weg te stoppen. Later in haar leven werd ze slachtoffer van financiële uitbuiting door een familielid, mede doordat ze het moeilijk vond om voor zichzelf op te komen. Het verlies en de stilte uit haar jeugd hadden haar kwetsbaarder gemaakt voor misbruik in een heel andere vorm.
Deze verhalen laten zien hoe verschillend revictimisatie eruit kan zien: in relaties, op werk of in de familie. Het patroon is vaak hetzelfde, oude pijn maakt iemand vatbaarder voor nieuw leed.
Het doorbreken van revictimisatie vraagt om bewustwording en steun. Zowel slachtoffers zelf als hun omgeving en hulpverleners spelen hierin een rol.
- Herkennen van patronen – Inzicht in je eigen kwetsbaarheden en valkuilen kan een eerste stap zijn om uit herhalingen te breken.
- Veiligheid zoeken – Praktische steun, zoals veilige woonplekken, juridische bescherming en betrouwbare netwerken, kan letterlijk levensreddend zijn.
- Therapie en begeleiding – Trauma-gerichte behandelingen kunnen helpen om grenzen, zelfvertrouwen en weerbaarheid te versterken.
- Ondersteunende relaties – Vrienden, familie of lotgenoten kunnen het verschil maken door er simpelweg te zijn, zonder oordeel.
Revictimisatie raakt niet alleen de persoon die opnieuw slachtoffer wordt, maar ook diens omgeving en de samenleving als geheel. Door de patronen beter te begrijpen en bespreekbaar te maken, kunnen we bijdragen aan meer veiligheid, erkenning en herstel.
Iedereen verdient een leven waarin het verleden niet steeds weer in het heden binnendringt.
Bewustzijn over revictimisatie is een stap richting die vrijheid.
Reactie plaatsen
Reacties